سێ مەردومی جوامێر[1]
لە پاش تەثنیە و ئیستیعانە بە کاتیبی کوللی ئومور، لە ئیبتیداوە تا ما لا نیهایە، خالیقی زەویی پان و بەرین و پەردەی ئاسمانی ساحەی ڕەجمی شەیاطین، خودای تەبارەک و تەعالا؛ ئینجا، لە پاش ناردنی صەڵات و سەلام لە دیاری خەیری خەلقیللا، هەڵگری ئەحسەنی پەیغام، ئاخیرەن پەیغامی تەعالا، سەروەری کائینات و فەخری عالەم، حەزرەتی موصطەفا، جان بێ بە قوربان گەردی بەر کەوشی موبارەکی.
ئەمما، بە قەوڵی قائیلان و قاڵان و موحیطانی نەثر و بەلاغە و کیتابە، ئەم سەرگوزەشتەیەتان عەڕض دەکەم. خودای تەعالا مەشییەی ئەسپی خامەم تەسهیل بکا.
بە قەوڵ ئێژن، هەبوو، نەبوو، سێ مەردومی جوامێر، کە وەچە و زادەی نەفسی یەک باب و دایکی ئەشراف بوون، کە ئەلعان خودای تەبارەک و تەعالا وەلی ئەمر و دایکیانی بۆ قاپیی ڕەحمەتی خۆی گەڕاندبووەوە و ئەم بەچکانەی بۆ پەند و عیبرەتی زەمانە بە جێ هێشتبوو، لە مەنزڵێکا عەیشی خۆیان نەظم دەکرد: بچکۆکە و مامناوەندییەکە لە تەبەقەی عولیا، ئەمما خەلیفەی وەلی ئەمر، جوامێرە گەورەکە، کە میراتگری بابی ڕەحمەتییان بوو، لە تەبەقەی سوفلا لە خوارەوە دەژیا. جوامێرە بچکۆکەکە، کاتی خۆی کە جحێل و موڕاحیق بوو، نەیدەویست کوللی سانییەیەک لە عانی طەطبیقکردنی ئەو فەرمانەی طەبیعەتی نەفسی ئەممارەتون بیلسوئا بگیرێ، کە ئەویش فەرمانی بانگکردن و تەجمیعکردن و قەتڵوعامکردن و سەرنگومکردنی حەشاماتی مەخلوقاتی وەک یەئجوجومەئجوجی ناو مەنییە، بۆیە دائیم کاشکای دەخواست تەبەقەی عولیای مەنزڵیان بۆ نەفسی خۆی وەربگرێ و کەمێک بە ڕاحەتولبال و ئیستیراحەت ئەم قەتڵوعامە بکا. دەرێغا، هەر لەبەر ئەمەشە کە لێرە بە دواوە ئیسمی جەنابی ناموبارەکیان بە «حەزرەتی مەنیکوژ» ئیعلان و بەیان دەکەین. لە پاش حەوڵ و قووەت و تەقەللا و جیهاد و تێکۆشانی موستەمیر، ئەلعان لەگەڵ مامناوەندییەکا لە تەبەقەی عولیا دەژین.
مامناوەندییەکە، بە قەوڵی من نا، ئەمما بە قەوڵی جەمیعی حەکیم و قاڵان و عالیم و زانایانی مەجالی خوێڕێتی، خوێڕی و قوططاعوططوڕوقێکی عالیولمەقامە، لەبەر ئەمەشە کە لێرە بە دواوە ئیسمی جەنابی ناموکەڕڕەمیان بە «حەزرەتی خوێڕی» ئیعلان و بەیان دەکەین. ئەم حەزرەتی خوێڕییە کوللی ڕۆژێ ئەشیا و نوێنێکی تەبەقەی عولیای مەنزڵەکەی خۆیان دەبا و لە قەیسەرییە و بازاڕ و مێز و دوکان و لەسەر یایڵی و تریشقە و سفرە و سەر شەقام و سەکۆکانا توجارەتیان پێوە دەکا. بۆ وەلی ئەمرەکەشی بەیان دەکا: «تۆ لازمە کولفەی حەموومان و تەبەقەی عولیاش تەدبیر بکەی، عانەش بە خۆم بدەی». وەلی ئەمریشی دەڵێ: «تۆ تەبەقەی عولیات فەرهوود کردووە و موستەمیر پارە و فلوسم لێ طەڵەب دەکەی!» ئەمما هەر کە وەلی ئەمرەکە قیصە دەکا، حەزرەتی خوێڕی ڕەئسەن دەکەوێتە گەف و هەڕەشە و تەهدیدی ئینفیصالی قاڵدرمە دەکا. حەزرەتی مەنیکوژیشی بەوە لاس داوە کە تەحضینی خۆی دەکا و لە بۆتەقەی ئەستۆی خۆی دەگرێ و ئیتر دەتوانێ بە حوڕڕییەتی خۆی مەخلوقاتە نامەرئییەکانی ناو مەنی بکوژێ و ئەگەر یەکێک لەم دەعبا زێدەگچکۆکانەش بە موستەحەقی عەیش دابنێ، ئەوا ئیعالەی بکا و بیخاتە حوجرەوە، بەڵکو شتێکی لێ دەربچێ کە ببێتە مایەی سەربەرزی! نەک هەر ئەوە و کافی، بەڵکە بە هەمکاری و ئیستیغاثەی هەمطەڕیقەکانی خۆی، کە عیلاقەیەکی حەمیمیان لەگەڵ جەمعییەی ئەصحابول حوجرەکانا هەیە، حوجرەکەی بەسەر قاڵدرمە ئینفیصالکراوەکەیا بۆ بگوێزنە تەبەقەی عولیا و هەر لەوێ دەست بکەن بە خوێندنی دەرس و دەور و واجیباتیان.
وەرە حەردووکمان ناڵەمان یەک خەین،
بەڵکە بەو عیشقە حوجرەمان سەرخەین!
بیلموناسەبە ئیقتیراحی ئەوەی کرد کە هەردووکیان مومکینە پێکەوە بەعضێ سەربەست بن و لە طوغیانی برای وەلیولئەمر بە دوور بن، ئەمما بە شەرطێ: حەزرەتی مەنیکوژ تەصویت بە صاڵحی ئینفیصالی قاڵدرمەیا بیا.
خودای تەعالا فەرموویە شوورا و ئیستیعانە بە ئولولئەلباب و سەید و شێخ و کەبائیرانی موجتەمەع بکەن و شوورا و ڕاوێژ مەردوم دەگەیەنێتە مەرتەبەیەکی عالی، ئەمما هەردەم لە دامێنی مەرتەبەی ئەعلای هەڵگرانی پەیغام و ئەولیا و ڕیاضی صالیحین. هەر بە نەفسی موناسەبە، بە مەقصوودی شوورا ئەم ئیقتیراحەی حەزرەتی خوێڕی، حەزرەتی مەنیکوژ چووە خدمەت سایەگای ڕیشسپیی مەنطیقەکەیان، کە مەردومێکی نوورانیی حەفتا ساڵەی ڕیش تازە-ڕەشکراوە بوو وەک جەوانان، قاپیی خۆی لێ کردەوە و نووری میواننەوازییەکەی بە سەروسیمای مەنیکوژدا وەمضە و کسپەی کرد و فەرمووی دانیشتن و ئیستیراحەی لێ کرد، حەزرەتی مەنیکوژ عەرضی کرد:
- هانام هێناوەتە خدمەت مەولای ڕیشسپی، ئەر مەشەققەت نەبێ بۆم بانگ بکەی!
مەردومەکەش وتی:
- لە حەفتەی ڕابردەوە ئیشتیهای شۆڕەژنێکی بێوەژن طەوق تا قەدەمی بەدەنمی ئیحتیلال کردووە، هەر بە نەفسی موناسەبە ڕیشەکەم سوبغ کردووە، من بە خۆم ڕیشسپییەکەم، ئەی غولامی خۆشهاتوو، بوخچەی شەهامەتی ناشیء، دەستلەرزۆکی ئەفعالی فاحیشەی سرری، ئەمما بۆت سەتر دەکەم، چون خودای تەعالا سەتتارە و سەتتاری خۆشدەوێ، مەترسە و بڵێ. گەر بە قیصەشم دەکەی، واز لەم عادەتە موحتەقەڕەت بهێنە کە گا بە گونا دەناسیتەوە!
حەزرەتی مەنیکوژ حەققەن بێحدوود شەرمەزار بوو و ڕەئسەن هەڵستا و دەستی مام ڕیشسپیی سوبغکراوەی ماچ کرد و طەڵەبی عەفووی لێی کرد. ئەویش دەستی هێنا بە سەریا و وەظیعەت و ئەنگاوتەکە ئەهوەن بووەوە. مەنیکوژ کەوتە موحادەثەی بەسەرهات و ئیقتیراحی حەزرەتی خوێڕی، مام ڕیشسپیی سوبغکراوە لە جەوابا عەرضی کرد و فەرمووی:
- کوڕی خۆم، ئەو لە حەزرەت وەلی ئەمرەکەتان و کوللی مەنطیقەکەوە کوللی ئەشیاکانی مەنزڵتانی دزیوە و قڕانێکیشی بە تۆ نایا، لەگەڵ میراتگر و وەلی ئەمرەکەشتا مەعبێنتی خەراپ کردووە، ئێستا چاوەنۆڕی قاڵدرمە ئینفیصال بکا و کەڵکی بۆ تۆ هەبێ؟ سوبحەینێ جزیەی ئینفیصالی قاڵدرمەکەش بە تۆ دەیا و تەکلیفی قاڵدرمەکەش، کە یەقینم پێی نییە، سێ جار بیست قات و زیادتریش لە تۆ دەسەنێتەوە، ئەمجا بۆ پێشێلکردنت تەمام قەمچیی لێ هەڵدەکێشێ و کوللی سانییەیەک میننەتی ئەوەت بەسەرا دەکا کە ئەر ئەو نەبایە یەک زیڕوحلبەشەر لە ئیستیطاعەیا نەبوو قاڵدرمەیەکی حیز ئینفیصال بکا! بیلموناسەبە، هەڵسە بچۆرەوە مەنزڵ و وەک عادەت و خووی دائیمیت مەنییەک فڕێ بدە و نانێ بۆ وەلی ئەمرەکەت بکە بە خەیر!
منیش هاتمەوە و هەر نەشمزانی قاڵدرمەکە ئینفیصال کرا یان نا، کە زانیم، فەورەن پێتان دەڵێم.
ئاخیر دەعوامان صیححەتێکی کەماڵ و قەلبێکی موستەنیرە بۆ قوڕڕاء و ئەهلی کیتاب و جەمیعی ئوممە، لە هەر چوار قوڕنەی عالەمی خەلقی تەعالادا، سوممە صەڵات و سەلام لە دیاری سەروەرمان، بە ڕەحمەتی تەعالاتان دەسپێرم.
[1] کاتیبی ئەم سطوورانە، نەوا موکرجی ئەفەندی، ئەم نەثرەی لە موصادیفی ١٦ی مانگی موبارەکی ڕەمەزانی ساڵی ١٤٣٨ی هیجرییا کیتابە کردووە. لە ١٧ی مانگی موبارەکی ڕەمەزانی ساڵی ١٤٤١ی هیجرییا موڕاجەعەی کردووەتەوە. ئەخیرەن لە موصادیفی ١٢ی شەووالی ١٤٤٣ی هیجرییا ئاخر موڕاجەعەی کردووە.
