ئەڵقەی دووەم: نێستۆر¹

نێستۆر

نێستۆر لە ئۆدیسەدا پیاوێکی پیری دانای ھاوسەنگەری ئۆدیسێفس بووە. تیلێماخۆس لەسەر ڕاوێژی ئەثینا دەچێت بۆ لای و سۆراخی باوکی لێ دەکات. نێستۆرەکەی ئولیس-ی جەیمز جۆیس پیاوێکی پیری نادانایە، ناوی میستەر گارێت دیسی-یە.

شوێن و کات و کەسێتییەکان

شوێن: قوتابخانەیەکی تایبەتی کوڕان لە دالکی – دەبلن.

کات: پێنجشەممە، ١٦ی حوزەیرانی ١٩٠٤، کاتژمێر ١٠ی بەیانی.

کەسێتییە سەرەکییەکان: ستیفن دێدالۆس، گارێت دیسی، سارجنت، کاکرەین، ئاڕمسترۆنگ، کۆمین، تۆلبت.

چی دەگوزەرێت؟

ستیفن لە قوتابخانە وانەی کلاسیک بە قوتابییەکانی دەڵێتەوە. وانەکە لە بارەی پیرۆس (٣١٨-٢٨٢پ.ز.) و جەنگەکانیەوەیە. لە قوتابییەک دەپرسێتەوە کە ئەو نازانێت پیرۆس تەنانەت چییە، نەک کێیە. قوتابییەکە پێی وایە پیرۆس لەنگەرگایە! قوتابییەکانی تر پێی پێدەکەنن.

ستیفن لەم پێوابوونەی قوتابییەکەیەوە خەیاڵی دەڕوات بۆ سەرمەستیی ئەمشەوی مەڵیگن و ھاینس. پێی وایە مەڵیگن گەپجاڕێکە لە دەرباری سەروەرەکەیدا، کە ھاینسە و ھاوکات دەوڵەتی ئیمپریالیی بەریتانیایە. لەوێوە دەچێتەوە ناو مێژوو و بیر لە تیۆرییەکی ئەریستۆتێلیس دەکاتەوە لە بارەی شیان و کامگیرییەوە.

لە پەڕتووکی خوێندنەکەدا دەچنە سەر ھۆنراوەیەکی جۆن میڵتن، کە ستیفن بێئاگایانە و بێباکانە لێیان دەپرسێتەوە. قوتابییەک ھۆنراوەکەی میڵتن ئەزبەر دەڵێتەوە. خەیاڵی ستیفن دەچێتەوە سەر وردەکاریی تیۆریی شیان و کامگیریی ئەریستۆتێلیس. پاشان ئەو سەردەمەی بیر دێتەوە کە خۆی لە پاریس ژیاوە. دواتر ستیفن مەتەڵێک لە قوتابییەکانی دەپرسێت، کەس وەڵامەکەی نازانێت.

کاتی وانە تەواو دەبێت. قوتابییەکان یاریی ھۆکییان ھەیە. یاریی ھۆکی یارییەکی ئینگلییە و ئایری نییە. یارییە ئایرییەکە پێی دەڵێن ھەرلینگ، بەڵام قوتابییەکان ئەو یارییە ناکەن.

خۆشەویستیی دایک

یەکێک لە قوتابییەکان ناڕوات، کوڕێکی ناشیرین و لاوازە، ناوی سارجنتە. ئەم قوتابییە لە نووسینەوەی وانەکانیدا دواکەوتووە، بەڕێوەبەری قوتابخانەکە، کە ناوی میستەر دیسییە، پێی وتووە بە یارمەتیی مامۆستا ستیفن وانەکانی بنووسێتەوە. وا دیارە وانەی بیرکارییە، چونکە لەسەر ناونیشانەکەی نووسراوە «ھاوکێشە»، کە بە ئینگلی دەبێتە سەم sum. ستیفن ئەم وشەیە بە لاتینی دەخوێنێتەوە کە بە سوم دەخوێنرێتەوە، واتە من. لەوێوە دەچێتەوە سەر بیرکردنەوە لە ژیانی خۆی و دایکی. ئینجا بیر لە دایکی سارجنت و خۆشەویستیی دایک دەکاتەوە.

ستیفن یارمەتیی سارجنت دەدات ڕاھێنانەکانی تەواو بکات. ھێمای سەر دەفتەرەکەی سارجنت ستیفن دەخاتە بیری ئیبن ڕوشد و موسای کوڕی مەیموون. لەوێشەوە دەچێتە بیری تێڕوانینەکانی جۆردانۆ بروونۆ (١٥٤٨-١٦٠٠). پاشان سارجنت نووسینەوەکەی تەواو دەکات و دەچێتە لای ھاوڕێکانی کە یاری دەکەن.

ستیفن کەمێک بە دیار قوتابییەکانەوە ڕادەوەستێت کە لە گۆڕەپانی قوتابخانەکە خەریکن دەست بە یاری دەکەن. قوتابییەکان ھەرایەکی زۆریان ناوەتەوە و بەڕێوەبەری قوتابخانەکە ھەوڵ دەدات ڕێکیان بخات، داوا لە ستیفن دەکات لە نووسینگەکەی چاوەڕێی بکات.

ستیفن و دیسی، تیلێماخۆس و نێستۆر

ستیفن لە نووسینگەکەی میستەر دیسیدا بە تەنیا چاوەڕێ دەکات. پاشان میستەر دیسی دێت و سەرەتا مووچەکەی ستیفن دەدات، کەچی ستیفن ھەر بێ ژماردن و بێباکانە ھەموو پارەکە دەخاتە گیرفانیەوە. ئەم ڕەفتارە بێباکانەیەی ستیفن وا دەکات میستەر دیسی ئامۆژگاریی ستیفن بکات کە کەمێک دەست بە پارەوە بگرێت. پاشان دەڵێت شانازیی ئینگل ئەوەیە کە پێی وایە ھەرگیز ھیچ پارەیەکی قەرز نەکردووە! بەڵام ستیفن پێی وا بووە کە شانازیی بەریتانی ئەوەیە کە پێی وایە خۆر لەسەر ئیمپراتۆرێتییەکەی ھەرگیز ئاوا نابێت. میستەر دیسی پێی وایە ئەم قسانە ھەڵەن و بۆی ڕاست دەکاتەوە، بەڵام قسەکانی دیسی خۆی ھەڵەن. ئینجا دێنەوە سەر باسی پارە و پاشەکەوتکردن، ستیفن بیر لەو کەسانە دەکاتەوە کە قەرزاریانە. ئینجا دەچنە سەر ھەندێک باسی جۆراوجۆری مێژووی ئایرلاند.

میستەر دیسی نامەیەکی سەبارەت بە نەخۆشیی تەبەق لە خەیاڵدایە بینووسێت و بڵاوی بکاتەوە. نەخۆشیی تەبەق نەخۆشییەکی ئاژەڵانە. لەبەر ئەوەی دەزانێت ستیفن خەڵک لە ڕۆژنامەکان دەناسێت، بۆیە داوا دەکات یارمەتیی بدات تا بۆی بڵاو بکەنەوە. میستەر دیسی پێی وایە چارەی نەخۆشیی تەبەق کراوە و لە ئایرلاند واگرەی ئاژەڵ بە ڕێوەیە و پێویستە مەڕوماڵات و وڵاخی ئایرلاند لە دەست ئەم نەخۆشییە ڕزگار بکرێن. بۆیە داوا لە ستیفن دەکات کەمێک دابنیشێت تا ئەو نامەکەی دەنووسێت و ستیفن وا دەکات.

ستیفن لەم ماوە بێدەنگەدا سەرنجی ئەو تابلۆیانە دەدات کە بە ژوورەکەدا ھەڵواسراون. وێنەی پێشبڕکێی ئەسپسواری ھەڵواسراوە. لەوەوە دەکەوێتە بیری سەردەمێک کە لەگەڵ ھاوڕێیەکیدا بە ناوی کرانلی پێکەوە چوون بۆ پێشبڕکێی ئەسپسواری. کرانلی لە ڕۆمانی ڕابردووی جۆیسیشدا ھەیە و ھاوڕێی نزیکی ستیفن بووە. قوتابییە منداڵەکان کە لە گۆڕەپانەکەدا یاری دەکەن، گۆڵ دەکەن و فیکە لێدەدەن و ئەمە خەیاڵی ستیفن دەھێنێتەوە بۆ نێو ژوورەکە.

مێژوو مۆتەکەیەکە کە دەمەوێت لێی ڕابم

میستەر دیسی نووسینی نامەکە تەواو دەکات و دەیداتە دەست ستیفن. ستیفن بە خێرایی دەیخوێنێتەوە. ھەرگیز نازانین ھەموو ئەوەی لەم نامەیەدا نووسراوە چییە، بەڵکو تەنھا لە ڕێی وشەی پچڕپچڕەوە دەزانین نامەکە لە بارەی چییەوەیە.

میستەر دیسی باس لەوە دەکات کە جووەکان خەریکە بەریتانیا داگیر دەکەن. پێی وایە ئابووری و ڕۆژنامەگەری لە ژێر ڕکێفی جووەکاندایە و دەیەوێت دژایەتییان بکات. ستیفن گفتوگۆیەکی نابەدڵانەی کورتی لەگەڵدا دەکات، بەڵام دواتر دەکەوێتە یادی بۆرسەی پاریس و شێوەی پارەپەیداکردنی بۆرسەچییەکانەوە.

دواجار ستیفن لەسەر مێژوو یەکێک لە بەناوبانگترین و کاریگەرترین وتەکانی ڕۆمانەکە دەڵێت، کە دەڵێت: «مێژوو مۆتەکەیەکە کە دەمەوێت لێی ڕابم». میستەر دیسی لەمەوە دێتە سەر باسی خودا و ئامانج لە دونیا. ئینجا باس لە دین و مێژووی ئایرلاند و گریک دەکات، ئۆباڵی خراپەکارییەکان دەخاتە ئەستۆی ژن. دواتریش میستەر دیسی دەگاتە ئەو دەرئەنجامەی کە پێی وایە ستیفن زۆر لە قوتابخانەکە نامێنێتەوە، چونکە ستیفن بۆ ئەوە دروست نەبووە ببێت بە مامۆستا. ستیفن نامەکەی میستەر دیسی وەردەگرێت و لە خزمەتی مەرەخەس دەبێت. ستیفن خەریکە دەگاتە دەرەوەی قوتابخانەکە، میستەر دیسی بە ڕاکردن بە دوایدا دێت و پێی دەڵێت کە ئایرلاند شانازیی ئەوەی بەردەکەوێت کە ھەرگیز جووەکانی نەچەوساندووەتەوە، چونکە ئایرلاند ھەرگیز ڕێی نەداوە جوو بێتە وڵاتەکەیانەوە! کە ئەم قسەیەشی ھەر ھەڵەیە.

---

1. لە ٥ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢٢دا نووسیومە. لە ١٣ی ئاداری ٢٠٢٥دا پیایدا چوومەتەوە. ↩︎