زنجیرە ئۆپێرای موستیلەکەی نیبێلونگەکان[1]

زنجیرەکە

زنجیرەیەک ئۆپێرایە، بە دیاریکراوی چوار ئۆپێران، ڕیچارد ڤاگنەر دایناون. یەکەمیان ناوی زێڕەکەی ڕاینە؛ دووەمیان ناوی ڤاڵکیرییەکەیە؛ سێیەمیان ناوی زیگفریدە؛ چوارەمیان ناوی بوولێڵی خوداکانە. بە کۆی هەر چوار ئۆپێراکە دەوترێ زنجیرە ئۆپێرای موستیلەكەی نیبێلونگەكان – Der Ring des Nibelungen.

وەك هەموو ئۆپێراكانی تری ڤاگنەر، خۆی ئۆپێرانامەکەی نووسیوە و لە ساڵی ١٨٤٨ەوە دەستی كردووە بە نووسینیان. هەرچەندە تەواوی زنجیرەكە لە ساڵی ١٨٧٤دا تەواو بووە، بەڵام لەو ساڵانەشدا جیابەجیا نمایش كراون. چیرۆكە سەرەكییەكە لە ئەفسانەكانی نۆرنەوە وەرگیراوه. ڤاگنەر لە سەرەتادا دەیویست ئۆپێرایەك بە ناوی مردنی زیگفریدەوە‌ بنووسێ، بەڵام پاش درككردن بەوەی لە پشت مردنی زیگفریدە‌وە هەندێ چیرۆك هەن كە پێویستە بگێڕرێنەوە، ئەوكات ویستی ئۆپێرایەكی تر بنووسێ بە ناوی گەنجێتیی زیگفریدەوە، بەڵام پاشان بیرۆكەكە فراوانتر بوو بەوەی ئەم زنجیرەیە بنووسێ. هەرچەندە بە ڕای ڤاگنەر خۆی و هەندێ لە ڕەخنەگران ئەم زنجیرەیە سیانینەیە نەك چوارینە، واتە لە سێ ئۆپێرا پێکدێن، نەک چوار! چونكە زێڕەکەی ڕاین بە «پێشباس» دەزانن نەك بە ئۆپێرایەكی سەربەخۆ. تەنانەت دەتوانی زێڕەکەی ڕاین بخوێنیتەوە و ببینی کە ڤاگنەر پەردەڕێژی بۆ ئەم بەشەی زنجیرەكەی نەكردووە، بەڵکو تەنها لە چوار دیمەن پێكدێ.

ڤاگنەر لە كۆتایی ساڵی ١٨٤٠ەکانەوە دەستی كرد بە نووسینی ئۆپێرانامەی زنجیرەكە و موزیكی زێڕەکەی ڕاینی لە ساڵانی ١٨٥٣-١٨٥٤دا نووسیوه. ڤاڵكیرییەكەی لە ساڵانی ١٨٥٤-١٨٥٦دا نووسیوە و لە یەك دوو ساڵی دواییشدا بەشێكی لە زیگفرید نووسییەوە، بەڵام دەستی هەڵگرت لە نووسینی. پاشان لە ساڵانی ١٨٦٩-١٨٧٤دا زیگفریدیشی تەواو كرد و دواهەمین ئۆپێرای زنجیرەکەش، کە بوولێڵی خوداكانە، تەواوی کرد.

زێڕەکەی ڕاین یەكەم جار بە تەنیا لە ساڵی ١٨٦٩دا لە شاری میونیش نمایش كرا، ڤاڵكیرییەكە یەكەم جار لە ساڵی ١٨٧٠دا لە هەمان شار نمایش كرا، لە ساڵی ١٨٧٦یشدا هەموو زنجیرەكە پێكەوە لە شاری بایریوت لە ئەڵەمانیا نمایش كران.

کەسێتییەکان

خوداكان

مرۆڤەكان

ڤاڵكیرییەكان، كچانی ڤۆتان

كچانی ڕاین

زەبەلاحەكان

نیبێلونگەكان

کەسێتیی تر

ئۆپێرای یەکەم: زێڕەکەی ڕاین

ئۆپێرای دووەم: ڤاڵکیرییەکە

ئۆپێرای سێیەم: زیگفرید

ئۆپێرای چوارەم: بوولێڵی خوداکان

[1] ساڵی ٢٠١٠ داوام لە  برایەکم کرد هەندێ دی ڤی دیی ئۆپێراکانی ڤاگنەرم بۆ بنێرێ، ئەویش لە کۆتایی هاوینی هەمان ساڵدا تانهاوزەر و تریستان و ئیزۆلدە و چوارینەکەی موستیلەکەی بۆم نارد. ئێجگار دڵم بە چوارینەکە خۆش بوو، لە ٧ی ئەیلوولی ٢٠١٠دا دەستم کرد بەوەی پوختەیەکی لەسەر بنووسم، بەڵام دواتر لە زانکۆ داوامان لێ کرا هەریەکێکمان ڕاپۆرتێک، بە دڵی خۆمان لەسەر بابەتێک، کە خۆمان ئارەزوومان لێی بێ، بنووسین. منیش هیچی باشترم لە چوارینەکەی موستیلەکە نەدۆزییەوە، چونکە ئەو ماوەیە ئێجگار زۆر لەژێر کاریگەریی ڤاگنەردا بووم. لە ٦ی نیسانی ٢٠١١دا تەواوم کرد و هەر بە سەرپەرشتیی مامۆستایەکمان پێشکەشی کۆلێژەکەمم کرد و لە وانەیەکیشدا پێشکەشم کرد. دواتر بە یارمەتیی کاک هەرێم عوسمان، کە هەر لەگەڵ خۆمدا خوێندکار بوو، بە سێ بەش لە ژمارەکانی ٤٦ و ٤٧ و ٤٩ی گۆڤاری هزر و هونەردا بڵاو کرانەوە. لە ڕێکەوتی ٥-٧ی ئاداری ٢٠٢٠دا پێداچوونەوەیەکی ئاساییم بۆی کردووە و لە ماڵپەڕەکەشم بڵاوم کردەوە. لە ڕێکەوتی ١٨ی ئاداری ٢٠٢١ و دواتر لە ٢٣ ٢ ٢٤ی ئەیلوولی هەمان ساڵدا پێداچوونەوەیەکی ترم بۆیان کردەوە.